Temel nedir? Temel Çeşitleri Nelerdir?

Temel nedir? Yapının yüklerini, güvenli bir şekilde zemine aktaran yapı elemanına denir. Teknik olarak temeller, düşey taşıyıcılardan ( kolon, perde, çekirdek taşıyıcı duvar vb.) aldıkları yükleri daha geniş bir alana yayarlar. Betonarme temeller, sadece betonarme değil, çelik, ahşap gibi yapıların da temelleri olarak kullanılır.

TEMEL ÇEŞİTLERİ

• 1-YÜZEYSEL TEMELLER

Yapı yükünün, zemin yüzeyine yakın bir yerde ve tasman sınırı içerisinde, güvenle aktarılmasına uygun zemin bulunması durumunda uygulanır.

Temel, kaya zemin dahi olsa zemin yüzeyine oturtulmaz. Mutlaka don seviyesinin altına inmelidir. Bu tür temeller, hem kuru ve hem de sulu zeminlerde uygulanabilir.
Yüzeysel temel çeşitleri şunlardır:

• A-TEKİL TEMEL

Münferit veya ayak temel de denilen bu temeller, zeminin orta sertlikte ve bina ağırlığının daha az olması durumlarında uygulanır. Tekil temeller zemine, genellikle kare veya dikdörtgen

buy-kamagra-oral-jellies.com

, nadiren de daire ya da çokgen tabanlı sömellerle oturtulur.

• SÖMEL: Temel duvarları yada kolonlar altına, yükü daha geniş bir alana yayamak amacıyla yapılan elemanlara sömel denir.

Tekil yada birleşik sömelin dar kenarının uzunluğu, en az 100 cm olmalıdır.

• B-SÜREKLİ TEMEL

Genellikle bu tür temellere şerit veya mütemadi temel de denilmektedir. Zeminin sağlam olduğu basit yığma binalarda, temel duvarları ya doğrudan temel tabanı üzerine (şekil 1a) veya temel zemini üzerine dökülen betonarme duvar altı sömeli (şekil 1b) yada taştan yapılan taş sömel (şekil 1c) üzerine oturur.

Temel zemininin, daha zayıf ve bina yükünün daha fazla olduğu yığma yapılarda ise; taşıyıcı temel duvarlarının altına, iskelet – karkas yapılarda da kolonların altına, kolon enkesitleri boyunca devam eden betonarme sürekli sömeller yapılır. Bu sömeller plak, kiriş (düz ampatmanlı veya eğimli) yada tablalı kiriş şeklinde inşa edilebilir.

• C- RADYE TEMEL

Radye Jeneral olarak da isimlendirilen u temeller, dolma zeminlerde yada emniyet gerilmesinin çok düşük olduğu ve temel zeminin fazlaca sıkışabilme özelliği gösterdiği veya temel duvarı ve kolonların birbirine çok yakın olması durumlarında uygulanır. Burada bina, zemini tamamen örten ve tersine çalışan bir döşeme üzerine oturtulur. Betonarme plak şeklindedir, bu haliyle tabye döşemesine benzetilebilir.

• C-1- DÜZ RADYE: Genellikle duvar veya kolonlşar birbirine yakın ve yükleri de az ise temel, düz radye temel şeklinde yapılır.

• C-2- KİRİŞLİ RADYE: Duvar ya da kolonların aralıkları fazla ise temel, kirişli radye temel olarak yapılır. Kirişli radye temeller iki şekilde yapılır:

• C-2-1- ALTTAN KİRİŞLİ RADYE: Kirişler, hem bodrum döşemesinin düz olması istendiğinde hemde temelin, zemin üzerinde kaymasına engel olmak için radyenin altında düzenlenir.

• C-2-2- ÜSTTEN KİRİŞLİ RADYE: Kirişler, radye temelin üzerine oturtulur. Ancak, bodrum döşemesinin düz olması istendiğinde; kiriş aralıkları, kiriş yüksekliğinde cürüf, perlit vb. doldurularak üzerine, düz döşeme yapılır.

• C-3- MANTAR ŞEKLİNDE RADYE:

Kolon yüklerini, dah geniş bir alana yayarak radye temele aktarmak için yapılır.

• C-4- TERS KEMER ŞEKLİNDE RADYE

Zeminden gelen bu basıncının yada bina yükünün fazla olması durumunda temel, ters kemer şeklinde düzenlenir.

• C-5- RİJİT TEMEL

Derinliği fazla olan temellerde, zemindeki elastiki şişmeleri ve farklı oturmaları; ayrıca temel duvarlarına yanlardan gelecek zemin basınçlarını karşılamak için uygulanır. Betonarmeden bir bütün olarak yapılan rijit temel; döşeme, perde duvarı, kolon ve kirişlerden oluşur.

• 2- DERİN TEMELLER

Sağlam zeminin çok derinlerde olması durumunda; hem taşıma gücü fazla olan zemin tabakalarından yararlanmak hemde zemin içerisinde kullanılabilir hacimler oluşturmak amacıyla yapılır.

Bakınız:

• 2-A- AYAK TEMEL: Tekil temeller gibi ve genellikle betonarme olarak inşa edilir. Ayaklar, planda belirtilen duvarların birleşme noktalarına getirilir ve tabanları, kare veya çan şeklinde genişletilir. Açık temel çukurunda inşa edilen bu ayakların üst kısımları, birbirine betonarme kirişlerle bağlanır.

• 2-B- KAZIK TEMEL: Yapı yükü, zemine çakılan kazıklar kanalıyla, derinlerde bulunan sağlam zemine, kazık uçlarıyla yada kazığın yan yüzeylerinin sürtünmesinden yararlanarak aktarılır. Zemine belirli aralıklarla çakılan bu kazıklar birbirine, üst kısımlarına atılan bağ kirişleri ve ızgaralarla bağlanır.

• 2-C- KESONLAR: Sağlam zeminin derinde olması keson temel ve kazık temellere göre daha geniş karne ve sağlam temel yapmak gerektiği durumlarda keson temeller uygulanır. Bu tip temeller, zemin üzerinde içersisi boş olarak inşa edilip, ağırlığından da yararlanarak, istenilen derinliğe indirmek suretiyle oluşturulur.

Genellikle üç tipte yapılır:
Açık kesonlar
Pnömatik kesonlar
Yüzen kesonlar (yüzen sandıklar)